2 januari 2017

Huisje, boompje, beestje

Dit stik bout fierder op in ierder stik oer ferlytsing.

Als we toch bezig zijn met dingen eenvoudiger te maken, kunnen we nog eens naar de verkleinwoorden kijken. We hadden een getrapt systeem ontwikkeld, met -tsje, -ke, en -je. Maar eigenlijk is één uitgang wel genoeg om het Friese karakter uit te drukken, en dat is -tsje:
mon, montsje
frau, frautsje
kien, kientsje
En als de toevoeging van -tsje een onuitsprekelijk geheel oplevert, halen we er gewoon steeds een letter af, net zolang tot we het wel uit onze mond kunnen krijgen:
flet, fletsje
behd, bedsje
bank, banksje
kost, kostje
huuus, huusje
beeam, beemtsje
bist, bistje

1 januari 2017

Om een touw aan vast te knopen

In het Nederlands schrijf je 'blauw' en 'nauw'  met a-u, en 'vrouw' en 'bouw' met o-u. Het klinkt hetzelfde, maar je schrijft het verschillend. Dat arbitraire onderscheid hebben we op school moeten leren, woord voor woord.
In het Westerlauwers - met a-u - volgen 'blau' en 'nau', en 'frou' en 'bou' hetzelfde patroon als hun verwanten in het Nederlands. Maar hoe schrijf je 'grou' of 'grau', of een woord dat in het Nederlands totaal anders klinkt, zoals 'fjouwer'? Hoe zit het nou? Velen onder ons snappen er geen hout van, want er is gewoon geen touw aan vast te knopen.

Het vraagstuk met 'wij' en 'zij' en 'mei' en 'ei' is in zijn aard soortgelijk. Wie in het Westerlauwers - overigens met a-u - zijn ei kwijt wil, wordt niet blij. Is het 'nij' of 'nei'? Is het 'wij' of 'wei'? Schrijf je dat met een korte ei of een lange ij? Bij gebrek aan een woord dat er op lijkt, worden wij niet door een voorbeeld in het Nederlands verblijd. Het is gewoon een brij. We zouden hier een eind aan moeten breien.

Het is nergens voor nodig om het ons zo moeilijk te maken. De y wordt in het Gaarfries nog niet gebruikt, dus die kan zowel ei als ij vervangen. En voor o-u volstaat a-u ook. Suh kinne wy ek gauw staverjen leearje.